(of) public interest

Η έκθεση του Σουηδού καλλιτέχνη Jonas Dahlberg (Of) Public Interest υπήρξε η πρώτη κατά σειρά έκθεση του νέου χώρου TAVROS και αποτελούταν από δύο βίντεο έργα, χαρακτηριστικά της διαδρομής του καλλιτέχνη.

Ο Jonas Dahlberg (1970, Borås) ζει και εργάζεται στη Στοκχόλμη. Τη δουλειά του χαρακτηρίζει μια εικαστική γλώσσα που ισορροπεί ανάμεσα στην αφήγηση της κάμερας, την αρχιτεκτονική, τη σκηνογραφία και τη φωτογραφία, ενώ τα τελευταία χρόνια έχει γίνει πολύς λόγος γύρω από το μνημείο Memory Wound (2013) που σχεδίασε για τα θύματα του τρομοκρατικού χτυπήματος στην Ουτόγια της Νορβηγίας το 2011.

Το πρόσφατο έργο Notes on a Memorial (2018) ο Dahlberg καταγράφει ψύχραιμα τη δική του στενή σχέση με τα γεγονότα της 22ας Ιουλίου 2011 που ξεκινούν το 2014 όταν το νορβηγικό κράτος ανακοίνωσε ανοιχτό διαγωνισμό για ένα δημόσιο μνημείο. Η πρόταση του Memory Wound που αναδείχθηκε στο διαγωνισμό επεδίωκε την κοπή ενός τμήματος της χερσονήσου Sørbråten που ατενίζει το νησί της Ουτόγια, μια «πληγή» του φυσικού τοπίου, ενθύμηση της οριστικής απώλειας των θυμάτων.

Στα 27:55 λεπτά του έργου το βλέμμα ακολουθεί την υπερ-αναλυτική παράθεση πολλαπλών και αλληλένδετων συμβάντων – το τρομοκρατικό χτύπημα, τη διαδικασία σκέψης που διαμόρφωσε την ιδέα, την ανάδειξη της πρότασης, το θόρυβο στα μίντια, τις αντιδράσεις, την ακύρωση τελικά του μνημείου και παράλληλα με όλα την απώλεια του πατέρα του. Το έργο μαρτυρά μια πυκνή διαδρομή στο χρόνο, μια σκοτεινή ιστορία για το τραύμα, το πένθος, τη μνήμη και την επόμενη ημέρα.

Η πρώτη ύλη της ταινίας είναι ένα ατέρμονο τοπίο πληροφορίας, μια συλλογή ψηφιακών εικόνων και δεδομένων. Η κάμερα απουσιάζει. Εν αντιθέσει με το «σκανδιναβικό νουάρ» ύφος που χαρακτηρίζει τη δουλειά του, τη βωβή ένταση των άδειων σκηνών και σκηνικών, το νουάρ εδώ είναι τα γεγονότα. Μια κόκκινη γραμμή εν κινήσει σαν αίμα που κυλά, ίσως το καρδιογράφημα αυτής της ιστορίας. Ο καλλιτέχνης είναι παρών, η φωνή του αφηγείται τη δική του ματιά στα γεγονότα, την πίστη του ότι για να ξεπεραστεί ένα τραύμα πρέπει να δημιουργηθεί ένας τόπος μνήμης και θύμισης. Αν και βαθιά προσωπικό έργο, ο πραγματικός πρωταγωνιστής της ιστορίας είναι το τοπίο. Το βλέμμα ατενίζει αδιάκοπα το εσωτερικό, το ψηφιακό, το κοινωνικό και πολιτικό και εν τέλη το φυσικό τοπίο αυτής της ιστορίας. Μια δωρική περιπλάνηση της σκέψης και του ματιού με ανοιχτή κατάληξη.

Στο παλαιότερο έργο View Through a Park (2009), η διάθεση είναι εκ πρώτης κινηματογραφική. Με πιο παραδοσιακά αφηγηματικά μέσα και με την αέναη κίνηση της κάμερας, το βλέμμα πλανάται ανάμεσα στο ιδιωτικό και το δημόσιο, στο «ανοιχτό» και «κλειστό» αστικό τοπίο. Μια ρευστή κίνηση από μέσα προς τα έξω και αντιστρόφως χωρίς καμία σήμανση ζωής. Μια πόλη ανησυχητικά άδεια, μια αστική εστία ασυνήθιστα κενή. Ποιος έχει πρόσβαση στο κλειδωμένο «δημόσιο» πάρκο; Σε ποιον ανήκει αυτός ο χώρος και που βρίσκονται όλοι; Χωρίς την πρόθεση για αποσαφηνίσεις, η ελλειπτική αφήγηση είναι περισσότερο εστιασμένη στο ανώνυμο και συχνά σκιερό ενδότερο τοπίο. Μια περίεργη αίσθηση, κάτι το αντικανονικό αχνοφαίνεται πίσω από την ηχηρή σιωπή – αυτό της κοινωνικής επιβολής, του δημοσίου και ιδιωτικού βίου που διαπλέκονται σε μια, σε πολλαπλές ή σε καμία εν τέλη ταυτότητα.

Στο έργο του Dahlberg το τοπίο αποτυπώνεται μέσα από μια συνεχή άσκηση του βλέμματος. Η μεταφορά του βλέμματος αυτού στον TAVROS είναι μια προτροπή για νέες μεταφορές και αφηγήσεις εντός του δικού μας (τοπικού) πλαισίου. Τα δύο έργα της έκθεσης (OF) PUBLIC INTEREST αποτυπώνουν ερωτήματα που συνάδουν με την υφή του νέου μας χώρου TAVROS και το modus operandi της locus athens. Οι διάφορες εκφάνσεις και εκτροπές του δημοσίου λόγου, η μικρή και η μεγάλη απόσταση μεταξύ ιδιωτικού και δημοσίου χώρου, η κατασκευή ή η διαγραφή της μνήμης, το έργο τέχνης στο δημόσιο χώρο, τα πολλαπλά σενάρια σε γλώσσα, τόπο και ταυτότητα. Με αφορμή τις σκέψεις που εγείρουν τα έργα του Dahlberg η locus athens διοργάνωσαν από κοινού με το περιοδικό inside story ένα παράλληλο με την έκθεση πρόγραμμα ομιλιών στο χώρο της TAVROS.