καρσί / karşı

Καρσί / Karşı: Μια σειρά από συναντήσεις στο Βόρειο Αιγαίο

Το Καρσί στα ελληνικά και το Karşı στα τουρκικά σημαίνουν «απέναντι» και «αντικριστά», και αποτελούν επίσης τη ρίζα της τουρκικής λέξης karşılaşma (συνάντηση). Ο τίτλος του προγράμματος αποτυπώνει την κεντρική ιδέα της δημιουργίας γεφυρών και της έναρξης σχέσεων μεταξύ καλλιτεχνικών κοινοτήτων και πολιτιστικών οργανισμών που βρίσκονται σε αντικρινές όχθες του Βόρειου Αιγαίου.

Η ιστορία του Αιγαίου υπήρξε μια ιστορία συνύπαρξης διαφορετικών κοινοτήτων με ποικίλες πεποιθήσεις και τρόπους ζωής, που αναπτύχθηκαν μέσα από κοινές πρακτικές, το εμπόριο και τις πολιτισμικές ανταλλαγές. Πολύ πριν από τα σύγχρονα έθνη-κράτη, το Αιγαίο αποτελούσε σταυροδρόμι λαών—Ελλήνων, Φοινίκων, Αιγυπτίων και άλλων—συνδεδεμένων μέσω του εμπορίου, του πολιτισμού και της γεωγραφίας. Πλήθος αρχαιολογικών τόπων κατά μήκος των ακτών μαρτυρούν τις αλληλένδετες ιστορίες ανάμεσα στη Μικρά Ασία, την περιοχή του Λεβάντες και τη Μεσόγειο, αναδεικνύοντας κοινές παραδόσεις και ανταλλαγές που προϋπήρχαν της βυζαντινής περιόδου. Αυτή η πρώιμη αλληλεξάρτηση διαμορφώθηκε από τη σχέση με τη γη, την τροφή, τη γλώσσα και τα έθιμα, συνδέοντας το Αιγαίο με περιοχές όπως η Συρία και ο Λίβανος, μεταξύ άλλων. Αυτή η κληρονομιά διασύνδεσης συνεχίστηκε κατά τη βυζαντινή και οθωμανική περίοδο, όταν τα ακμαία ναυτιλιακά δίκτυα και ο κοσμοπολίτικος χαρακτήρας πόλεων όπως η Σμύρνη και η Μυτιλήνη καλλιέργησαν περιβάλλοντα όπου ελληνικές, τουρκικές, αρμενικές, εβραϊκές και λεβαντίνικες κοινότητες ζούσαν και εργάζονταν δίπλα-δίπλα. Κοινές παραδόσεις όπως η καλλιέργεια της ελιάς και της αμπέλου, το θαλάσσιο εμπόριο και οι αλληλένδετες γαστρονομικές πρακτικές συνέδεσαν αυτές τις κοινότητες, επιβιώνοντας ακόμη και μέσα σε περιόδους συγκρούσεων.

Πολιτικά γεγονότα όπως οι πόλεμοι ανεξαρτησίας που σημάδεψαν τον 19ο και 20ό αιώνα, καθώς και μια σειρά από βιαιότητες και εκτοπίσεις—συμπεριλαμβανομένης της ανταλλαγής πληθυσμών Ελλάδας-Τουρκίας το 1922–1923—αναδιαμόρφωσαν τη συλλογική φαντασία της περιοχής. Αυτές οι μετατοπίσεις επιδίωξαν να ευθυγραμμίσουν τις κοινότητες μέσα σε νέα εθνικά σύνορα, συχνά σβήνοντας τις πολύπλοκες, πολυεθνοτικές ιστορίες που για εκτεταμένο χρονικό διάστημα χαρακτήριζαν την περιοχή. Κι όμως, παρ’ όλο που οι πολιτικές δυνάμεις προσπάθησαν να διχάσουν, οι κοινές παραδόσεις του Αιγαίου εξακολουθούν να αντηχούν και στις δύο ακτές, συχνά υπερβαίνοντας τους διαχωρισμούς που επιβλήθηκαν από τα πάνω. Παρ’ όλα αυτά, αυτή η επινοημένη γεωγραφία κατακερματισμού εξακολουθεί να επηρεάζει την καθημερινότητα, όπου γειτονικοί τόποι, παρά την εγγύτητά τους, συχνά παραμένουν απομονωμένοι μεταξύ τους, κλεισμένοι στα δικά τους όρια και αποσυνδεδεμένοι από τις κοινές ιστορίες και πρακτικές που άλλοτε τους ένωναν.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, επιδιώκουμε να επαναπροσδιορίσουμε το Βόρειο Αιγαίο από κοινού με τους/τις κατοίκους και των δύο πλευρών, μέσα από έναν εναλλακτικό φακό που δίνει προτεραιότητα στη γεωγραφία και την οικολογία έναντι της γεωπολιτικής, στην εμπειρία των ανθρώπων έναντι των επίσημων αφηγήσεων, και σε μια κοινή κουλτούρα και παρελθόν έναντι διχαστικών λόγων. Στρέφουμε το βλέμμα σε πρακτικές συνδεδεμένες με το τοπίο — όπου κοινές πρακτικές γης, τροφής, γλώσσας, μουσικής, εθίμων, τεχνών και εμπορίου υπήρξαν για αιώνες σε όλη την περιοχή, με τις διαφοροποιήσεις τους στα τοπικά συμφραζόμενα. Φέρνοντας κοντά πολιτιστικούς οργανισμούς βαθιά ριζωμένους στις τοπικές κοινότητες, επιδιώκουμε να αναδείξουμε και να περιπλέξουμε τον τρόπο με τον οποίο αφηγούμαστε την ιστορία, δημιουργώντας χώρο για νέες μορφές σχέσης βασισμένες στη συνεργασία, τη φιλία και τη συλλογική δημιουργικότητα, εξετάζοντας παράλληλα τις τρέχουσες πολιτικές πραγματικότητες στο Αιγαίο, όπως οι εχθρικές συνοριακές πολιτικές των κρατών, οι διαμάχες για τον εναέριο χώρο και τα χωρικά ύδατα, ή η αποκαλούμενη «προσφυγική κρίση». Σε μια εποχή όπου τα σύνορα γίνονται όλο και πιο απροσπέλαστα και οι κοινότητες κατακερματίζονται, θεωρούμε επείγον να ανοίξουμε νέους δρόμους για ανταλλαγή και αλληλεγγύη. Πώς μπορούμε να υπερβούμε αυτούς τους ιστορικούς διαχωρισμούς και να δημιουργήσουμε νέους τρόπους συνύπαρξης; Τι δυνατότητες αναδύονται όταν επαναφανταζόμαστε την αλληλοσυνδεσιμότητά μας μεταξύ μας, αλλά και με τη γη και το νερό που μας περιβάλλουν; Πώς μπορούμε να μοιραστούμε με φροντίδα και να γίνουμε καλύτεροι/ες γείτονες;

Στο πλαίσιο του προγράμματος, οκτώ καλλιτεχνικές πρωτοβουλίες συμπράττουν για αμοιβαίες επισκέψεις: Lesvos Solidarity (Μυτιλήνη) και Seyir Derneği (Αϊβαλί), CARR (Χίος) και Maquis Projects (Σμύρνη), RΕSTIA (Σίγρι) και Sarı Denizaltı Sanat İnisiyatifi (Πέργαμος), και Patmos Ceramic Tiles (Πάτμος) και sub (Çanakkale), με στόχο την ενθάρρυνση μιας συλλογικής προσπάθειας ενδυνάμωσης πρακτικών που αναδύονται από νέα κέντρα. Οι δύο οργανισμοί που θα συνεργαστούν μαζί θα αποφασίσουν από κοινού πώς θα μοιραστούν τη δουλειά και τις εμπειρίες του μεταξύ τους και με τις τοπικές τους κοινότητες. Οι συναντήσεις θα λάβουν χώρα στους τόπους που έχουν ιδιαίτερη σημασία για τους συγκεκριμένους οργανισμούς, επιτρέποντας βαθύτερη εμπλοκή με τα τοπικά ακροατήρια και την ευκαιρία να συνδεθούν μέσα από μια συνεχή συνεργασία. Μέσα από μια σειρά ανταλλαγών, εργαστηρίων, συζητήσεων και μια τελική έκδοση, το πρόγραμμα θα πραγματοποιηθεί από τον Δεκέμβριο 2024 έως τον Ιούλιο 2025. Τον Δεκέμβριο 2024 θα ξεκινήσουμε με διαδικτυακές γνωριμίες μεταξύ των συνεργαζόμενων οργανισμών, ακολουθούμενες από μια συνάντηση έναρξης στη Σμύρνη στο τέλος Ιανουαρίου 2025, όπου εκπρόσωποι όλων των συμμετεχουσών πρωτοβουλιών θα συναντηθούν από κοντά. Κατά τη διάρκεια των ανταλλαγών από τον Φεβρουάριο έως τον Ιούλιο 2025, κάθε οργανισμός θα υποδεχθεί για μία εβδομάδα την ομάδα του οργανισμού από την απέναντι όχθη, προσφέροντας ευκαιρίες για εργαστήρια, συζητήσεις και συνεργασία. Τέλος, σημειώσεις των επισκέψεων θα καταγραφούν δημιουργικά και θα συγκεντρωθούν σε μια έντυπη έκδοση.

Το πρόγραμμα στοχεύει στη σύμπραξη τοπικών καλλιτεχνών, πολιτιστικών εργαζομένων και κοινού, δημιουργώντας διασυνοριακούς διαλόγους που συνεχίζουν να εξελίσσονται μέσα από σχέσεις βάσης και μακροχρόνιες καλλιτεχνικές συνεργασίες. Ενισχύοντας τη διεθνική κινητικότητα και τον διασυνοριακό διάλογο, το Καρσί / Karşı επιδιώκει να αναδείξει ότι έχουμε περισσότερα κοινά —και περισσότερα που διακυβεύονται— από όσα μας χωρίζουν, και φιλοδοξεί να δημιουργήσει ένα ζωντανό δίκτυο καλλιτεχνών και πολιτιστικών επαγγελματιών που μπορούν κριτικά να οραματιστούν και να εργαστούν για ένα κοινό, συμπεριληπτικό μέλλον. Σε μια εποχή όπου η περιοχή κυριαρχείται όλο και περισσότερο από συγκρούσεις, αυτή η κίνηση δεν είναι απλώς σημαντική — είναι επείγουσα.

Kick-off δημόσιο πρόγραμμα στη Σμύρνη: Σάββατο, 1 Φεβρουαρίου 2025, Mimarlık Merkezi

Αυτή η δημόσια εκδήλωση στη Σμύρνη προσφέρει μια πλατφόρμα για διάλογο μέσω διασταυρούμενων προοπτικών για την ιστορία, τη μνήμη, την υποκειμενικότητα, τη μετανάστευση και την οικολογία του Βορείου Αιγαίου. Η συνάντηση αυτή έχει ως σκοπό να διερευνήσει και να φέρει στο προσκήνιο πρακτικές –παλαιότερες και σύγχρονες– που έχουν διαμορφώσει ιστορικά την ταυτότητα της περιοχής, με απώτερο σκοπό τη δημιουργία συμμαχιών και συνεργασιών ως απάντηση στο μεταβαλλόμενο τοπίο της. Η εκδήλωση στη Σμύρνη θα λειτουργήσει επίσης ως η εναρκτήρια συνάντηση του προγράμματος όπου οι οκτώ οργανισμοί από την Τουρκία και την Ελλάδα που συμμετέχουν στο πρόγραμμα συναντιούνται για πρώτη φορά.

Το πρόγραμμα της εκδήλωσης-δημοσίου προγράμματος περιλαμβάνει τα παρακάτω: Bruce Clark, No longer a stranger (διάλεξη), Angela Melitopoulos & Kerstin Schroedinger, From a passing drama to the industries of denial (διάλεξη & προβολή), Hera Büyüktaşcıyan, On Stones, Islands and Palimpsests: An etude on retracing absence within space and memory (διάλεξη & προβολή).

Περίπατος Συλλογής Άγριων Φυτών & γεύμα, Σάββατο, 17 Μαΐου 2025 στις 16:30, Δημόσιο Σχολείο Κεράμου, Βόρεια Χίος

“Εμπνευσμένοι από το μεσογειακό οικοσύστημα του μακί—τη θαμνώδη βλάστηση που χαρακτηρίζεται από το μοναδικό της κλίμα και τοπογραφία—τα Maquis Projects (Σμύρνη) και το CARR / caravan project (Χίος)  σας προσκαλούν να εξερευνήσουμε μαζί την άγρια υφή των βόρειων πλαγιών της Χίου. Με τη βοήθεια τοπικών ειδικών και γειτόνων, θα αναγνωρίσουμε και θα συλλέξουμε με βιώσιμο τρόπο τα βότανα, χόρτα και ρίζες που χαρακτηρίζουν το τοπίο του μακί, από το Αιγαίο μέχρι την Καλιφόρνια, τη Νότια Αφρική, τις ακτές της Χιλής και πέρα από αυτές.

Μετά τη συλλογή, η ομάδα Maquis Projects θα κάνει μια συντομη παρουσίαση της πρακτικής της και συζήτηση.

Ώρα: 19:00

Έπειτα, θα συγκεντρωθούμε στην κουζίνα του CARR για να μετατρέψουμε τη συγκομιδή μας σε ένα κοινό τραπέζι εμπνευσμένο από το Αιγαίο, μοιραζόμενοι γεύσεις και ιστορίες κάτω από τον ανοιχτό ουρανό.

ΥΓ: Μη διστάσετε να φέρετε και τις δικές σας νοστιμιές!

Με αγάπη,

Maquis Projects & CARR”